Alüminyum, doğada bulunan boksit cevherinden elde edilen bir metaldir. Günümüz endüstrisinde önemli bir yere sahip olan alüminyum metali; hafif, dayanıklı ve korozyona ve oksidasyona karşı dirençli yapısıyla dikkat çeker. Bu nedenle geniş bir kullanım alanına sahiptir. Ancak alüminyumun ham maddesi olan boksit, dünyanın belirli bölgelerinde yoğun olarak bulunur.
Dünya Alüminyum Rezervi
Endüstride yaygın olarak kullanılan alüminyum metali, boksit cevherinden üretilir. Dünya genelinde alüminyum üretmek amacıyla kullanılan boksit yatakları, genellikle tropikal ve subtropikal iklimin hakimiyet gösterdiği bölgelerde bulunur.
Dünya boksit rezervi toplamı 55-75 milyar tondur. Bunun yaklaşık 30 milyar tonu işletilebilir rezerv olarak kullanıma uygundur. Dünyanın en zengin alüminyum rezervine sahip ülkeler şu şekilde sıralanabilir:
- Gine 7,4 milyar ton,
- Avustralya 6 milyar ton,
- Vietnam 3,7 milyar ton,
- Brezilya 2,6 milyar ton,
- Jamaika 2 milyar ton alüminyum üretiminde kullanılan boksit rezervine sahiptir.
Yukarıda yer alan beş ülke, dünya boksit rezervinin %73’üne sahiptir. Yani bu beş ülke yaklaşık, 22 milyar ton işletilebilir boksit yatağına sahiptir.
İşletilebilir alüminyum dağılım bilgileri incelendiğinde yüksek miktarda alüminyum rezervine sahip diğer ülkeler ise; 1 milyar ton ile Endonezya ve Çin, 850 milyon ton Guyana, 830 milyon ton Hindistan, 500 milyon ton ise Rusya olarak sıralanmaktadır.
Dünya Alüminyum Üretimi
Dünyada alüminyum, genellikle 2 farklı şekilde üretilir. Birincil üretim boksit cevherinden alüminyum üretimi iken ikincil alüminyum üretimi ise hurdadan alüminyum üretimidir.
Boksit cevherinden alüminyum üretimi için ilk olarak boksitin işlenmesi gerekir. Boksit cevheri, çeşitli yöntemler ile işlenerek alümina elde edilir. Alüminadan elektroliz yöntemi ile sıvı alüminyum üretilir. Bu aşamalar sonrasında elde edilen sıvı alüminyumun dökülmesi sile ekstrüzyon ve haddeleme işlemleri uygulanır. Bu sayede yarı ürün ve uç ürünlerin üretimi gerçekleştirilir.
Boksit cevherinden alüminyum üretim aşamalarının her biri, sektörde ayrı bir sanayi kolunu oluşturur. Bu sebeple dünyada bu işlemlerin tümünün bir arada bulunduğu entegre tesis sayısı, oldukça azdır.
Genellikle yüzeye yakın yerde bulunan ve açık işletme ile çıkarılan boksit madeni sahalarının yakınına alümina tesisleri kurulur. Bu tesislerde çeşitli yöntemler kullanılarak boksit cevherinden alümina imal edilir. Daha sonra alümina, elektroliz yöntemi ile alüminyuma dönüştürülür. Bu işlemde alümina eriyik kraylit banyosunda çözünür, çelik konteyner hücrede pozitif ve negatif karbon anotlar aracılığıyla elektroliz edilir. Bu işlemin temel amacı, alüminyumu oksijenden arındırmaktır. Elektroliz işlemi ardından dipte kalan alüminyumun alınması ile işlem tamamlanır.
Dünya alüminyum rezervleri belirli bölgelerde yoğunlaşmış olsa da alüminyumun avantajları, geri dönüştürülebilir olması ve kullanım alanlarının genişliği, küresel ekonomideki yerini sağlamlaştırmaktadır. Sürdürülebilir üretim ve yenilikçi teknolojiler ile alüminyumun endüstrideki rolü daha da artacaktır.
